آسیب های اجتماعی
نسخه مناسب چاپ
آسیب‌های اجتماعی چیست؟
اگر بخواهیم از آسیب های اجتماعی به طور کل تعریفی ارایه دهیم؛ آسیب‌های اجتماعی به مفهوم رفتاری است که به طریقی با انتظارهای مشترک اعضای یک جامعه سازگاری ندارد و بیشتر افراد آن را ناپسند و نادرست می‌دانند در واقع هر جامعه از اعضای خود انتظار دارد از ارزش‌ها وهنجارها تبعیت کنند اما همواره عده‌ای پیدا می‌شوند که پاره‌ای از این ارزش‌ها وهنجارها را رعایت نمی‌کنند. جامعه افرادی که هماهنگ و هم‌ساز با ارزش‌ها وهنجارها باشند سازگار یا همنوا واشخاصی را که بر خلاف آن‌ها رفتا ر می‌کنند ناسا زگار یا ناهمنوا می‌خواند.
از میان افراد نابهنجار کسی که رفتار نابهنجارش زودگذر نباشد و مدت زیادی طول بکشد، کج‌رو یا منحرف نامیده می‌شود ورفتار او را انحراف اجتماعی یا آسیب اجتماعی می‌خوانند.
جامعه‌شناسی و جرم‌شناسی متوجه آن دسته از نقض هنجارها است که توسط عده ی زیادی از مردم گناه تلقی می‌گردد از این رو انحراف یا آسیب اجتماعی به رفتارهایی گفته می‌شود که هنجارهای اجتماعی را نقض کرده و در نتیجه از نظر تعداد بسیاری از مردم غیر قابل پذیرش است.
افزایش هر چه بیشتر آسیب‌های اجتماعی اعم از (ترک تحصیل، فرار از مدرسه، اعتیاد، سرقت، تشکیل گروه‌های معارض و …) به ویژه در سال‌های اخیر در بین دانش آموزان وهمچنین شیوع مفسده‌های آشکار و پنهان، افزایش قابل توجه بزهکاری‌ها وکژروی‌های اجتماعی و آلودگی به مواد مخدر، به ویژه در میان جوانان و نوجوانان مدرسه‌ای جامعه مستلزم تعمق ویافتن راهکارهای اساسی است.
در ایران طبق تحقیقات انجام شده؛ دهه ۸۰ نقطه انفجار آسیب‌های اجتماعی است و ما نمی‌توانیم از کاهش یا برطرف کردن این آسیب‌ها صحبت کنیم؛ زیرا چنین کاری ممکن نیست و تنها راه چاره کنترل این آسیب‌هاست.
تمام آسیب‌های اجتماعی میل به گسترش دارند که اگر در شکل ساختاری به صورت جدی قصد پیشگیری داشته باشیم، شاید تا حدودی موفق شویم. بنابراین انجام هرگونه برنامه‌ریزی و فعالیت در راستای کاهش آسیب‌های اجتماعی در بین نوجوانان جامعه از چند جهت واجب و گریزناپذیر به نظر می‌رسد؛ چرا که از یک طرف با کاهش آسیب‌های اجتماعی و رفتارهای پر خطر در مدارس، ضریب امنیت اجتماعی بالا رفته، از طرف دیگر سرمایه‌ای که به دلیل افت تحصیلی و فرار از مدرسه هزینه می‌شود، کاهش می‌یابد، هزینه‌هایی که صرف ایجاد امنیت در جامعه می‌گردد در حوزه‌ی آموزش وتعالی فرهنگی جامعه صرف می‌شود، پس می‌طلبد تا در راستای شناخت عوامل کنترل کننده و کاهش‌دهنده آسیب‌های اجتماعی تلاش افزون‌تری داشته باشیم.
به طور کلی دو نوع نگرش نسبت به آسیب‌های اجتماعی وجود دارد:
یک نگرش که عمدتا متوجه چگونگی جرایم و نفس بزه‌های اجتماعی، شیوع، گستردگی، عمق، شدت وآثار ناصواب آن است. صاحبان چنین نگرشی، بیشترین وقت خود را در جهت وضع قوانین گوناگون، ساخت زندان، مبا رزه با کج‌روی‌ها و بالطبع مبارزات مجرمان، به‌خصوص از طریق زندان صرف می‌کنند.
نگرش دیگر معطوف به خصوصیات مربوط به شخصیت و توانایی‌های اجتماعی فرد بزهکار است که مرتکب جرم می‌شود. درواقع در این نوع نگرش محور توجه، انسان‌هایی‌اند که به رغم مشابهت فراوان با بسیاری از هم‌سالان خود از نظر شرایط اقتصادی –اجتماعی، به علل خاصی (عدم آشنایی کافی با مهارتهای اجتماعی) دچا ر آسیب‌پذیری اجتماعی می گردند؛ صاحبان چنین نگرشی علاقه‌مندند تمام اندیشه وتلاش خود را متوجه شناخت عوامل پدیدآورنده‌ی رفتارهای آسیب‌زا نمایند و راه حل این مساله را در آموزش و ارتقای سطح آگاهی مهارت‌ها و انطباق پذیری اجتماعی فرد می‌پندارند.
بر اساس دو نوع نگرش فوق‌الذکر می‌توان دو راه حل برای مسئله پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی مطرح نمود: راه حل اول که اصطلاحا می‌توان آن را حل کوتاه مدت، سطحی و سخت افزاری نامید، به مواردی چون ساخت زندان، استخدام پلیس بیشتر، تشدید مجازات مجرمان و… به منظور مبارزه با مجرمان تاکید دارد در حالی که راه حل دوم در مقابل راه حل اول قرار دارد و اصطلاحا راه حل دراز مدت، ریشه‌ای و نرم افزاری نامیده می‌شود به عواملی چون فرهنگ سازی، اجتماعی کردن، درونی نمودن ارزش‌ها و هنجارهای جامعه از طریق آموزش مهارتهای اجتماعی تاکید دارد.
در واقع می‌توان چنین استنباط نمود که ریشه‌ی اغلب آسیب‌پذیری‌های اجتماعی دانش آموزان را باید در عدم آشنایی کافی آن‌ها با مهارتهای اجتماعی دانست؛ به طوری که نقطه‌ی کوری در رشد شخصیت دلخواه و اجتماعی جوانان وجود دارد وآن این است که متاسفانه جوانان امروز خود را نشناخته‌اند وبه توان وقدرت فراوان خود باور ندارند، به‌علاوه از شرایط وموقعیت اجتماعی خود آگاهی ندارند.
لذا می‌توان اینطور توصیف کرد که بررسی نقش آموزش مهارتهای اجتماعی در کاهش آسیب‌های اجتماعی و رفتارهای پر خطر در مدارس ضروری است.
از جمله راهکارهای ارتقای مهارتهای اجتماعی دانش آموزان به منظور پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی و رفتارهای پر خطر در مدارس می‌توان به:
- توجه به مهارتهای اجتماعی در برنامه‌ریزی درسی
- نشان دادن تاثیرات مخرب دوستان نالایق و ناشایست و چگونگی قطع ارتباط با آنان
- آموزش مهارتهای زندگی نظیر دوست‌یابی و خودشناسی و کشف خود در محتوای آموزشی
- اجازه‌ی ابراز وجود به دانش آموزان از طریق دادن مسئولیت و استفاده از دیدگاه‌های آنان در مدرسه
- تقویت عزت نفس و احترام دانش آموزان توسط معلم
- تقویت ارزش‌های دینی دانش آموزان توسط معلمان
- تقویت ارزش‌های دینی در خانواده
- آموزش نه گفتن از کودکی در خانواده‌ها از طریق اهمیت دادن به اظهار نظر وی و شروع از موارد کوچک و غیرمهم.
منبع : انجمن دنیای امن
دیدگاه خود را بنویسید: